Waarom blijft mijn gewicht schommelen?!

Sta jij net zoals vele vrouwen regelmatig op de weegschaal? En is dat getal nóóit precies hetzelfde, of zitten er zelfs verschillen van enkele kilo’s per maand tussen? Congrats, je bent volkomen normaal! Toch irriteert het iedereen die op zijn of haar gewicht let. “Toch die koekjes net niet moeten nemen…”.

Lang dacht ik ook zo, tot ik leerde dat die paar koekjes helemaal geen verschil kúnnen maken. Het lichaam is een stuk complexer dan: pak koekjes in -> kilo erbij. Toen ik dat besefte, werd het al heel snel duidelijk dat de weegschaal dus eigenlijk helemaal niet zo veel weet over mijn lichaam. En al helemaal niet over of ik in vetmassa ben aangekomen of afgevallen ten opzichte van de vorige weging. Dit gaf mij zo veel meer rust en tevredenheid rondom eten, dat ik het tijd vond om dit ook met jou te delen!

Gewichtsschommelingen zijn gezond

Van een frietje, taartje of pak koekjes in de week ga je niet direct een kilo vetmassa aankomen. Je gaat zelfs geen kilo’s vetmassa bijkrijgen van een keer flink uit eten gaan. Dat is gewoonweg onmogelijk! Het lichaam heeft flink wat energieoverschot (kcal) nodig gedurende een aantal dagen om dit daadwerkelijk om te zetten in vetmassa. Geschat wordt dat 9000 kcal zorgt voor het bijkrijgen van 1 kilo lichaamsgewicht. 9000 lieve mensen. Waarvan je er ongeveer 1800-2300 per dag al nodig hebt puur om te leven. Dat zijn 6 pakken Bastogne koeken(!!), waarvan de helft er weer uit zal komen als je dat gaat proberen in 1 dag te eten… Je moet dus heel veel moeite doen om 1 kilo aan te komen in 1 dag.

Laten we die energie overschot verdelen over 3 dagen, dan zijn dat nog altijd 2 volle pakken koeken per dag. Dat doe je misschien één keer, de tweede dag zullen ze toch al veel minder smaken.

Ik denk dat ik mijn punt wel duidelijk heb gemaakt. Gewicht aankomen gaat niet zo snel als de weegschaal doet lijken. Waardoor het wel schommelt en waarom dit heel normaal is, leg ik je nu uit!

Alles op een rijtje

Jouw lichaam bestaat uit vetmassa en heel de rest: spieren, botten, organen, maag-darm stelsel, darmbacteriën (een kleine 2 kilo!) vocht, etc. De vetmassa is redelijk “vast”. Het verandert niet zo veel van de een op de andere dag. Ondertussen beschermd het je lichaam tegen stoten, onderkoeld raken en uithongeren. Belangrijk genoeg om dit steady te houden, en dat doet jouw lichaam dan ook graag doormiddel van de hormonen. Eet je de ene dag veel, dan zakt de volgende dag het honger hormoon. Eet je weinig, dan stijgt het honger hormoon.

Het hele lichaam wordt beïnvloed door verschillende omstandigheden. Het past zich aan aan de behoefte dat dat moment. Ieder uur, dag, maand, seizoen en jaar is anders. Ofwel: het fluctueert. Omdat vet net zoals botten en spieren redelijk vast zijn, zitten hier niet de snelle schommelingen. Aan snelle omstandigheden aanpassen (zoals het weer, de menstruatie, je humeur en de spijsvertering), gebeurd als volgt:

Vocht

Allereerst de meest voor de hand liggende: vocht. AL het gewichtsverschil dat je na een halve dag op de weegschaal kunt zien, is vocht (en de inhoudt van het maag/darmstelsel). Dit vocht houdt jouw cellen mooi schoon, glanzend en goed gevuld. De vochtbalans is erg gevoelig voor hormonen, temperatuur, voedingsstoffen en beweging. Bij een perfecte samenloop van omstandigheden kan dit tot wel 5 kilo schelen!

Vocht bind zich vooral aan zout en suiker uit onze voeding. 1 gram suiker heeft in de bloedbaan ongeveer 4 gram vocht nodig. Dit vocht verdwijnt weer, wanneer de suikers worden verbruikt. Dat is ook precies de reden waarom je na het eten van veel koolhydraten (vooral na een tijd van weinig koolhydraten eten) ineens aankomt op de weegschaal. Ook na een avondje uiteten of wanneer je een partypack chips op hebt zie je dit snel terug. Dit zit vaak vol met suiker én zout. Precies dit is vocht, géén vetmassa.

Cortisol (stresshormoon) en ontstekingen zoals spierpijn of een geprikkelde darm zorgen ook dat het lichaam meer vocht vast houden, bijvoorbeeld na een zware training. Dit is allemaal tijdelijk en doet dus niets met jouw vetmassa.

Hormonen & de cyclus

Hormonen regelen mede alle processen in het lichaam en hier komt vaak ook vocht bij kijken. Stress en de menstruatiecyclus zorgen er bijvoorbeeld beide voor dat het extra vocht vastgehouden kan worden. Dit komt bij de menstruatie door het oestrogeengehalte. Het is heel normaal dat je vlak voor de menstruatie daarom een paar kilo meer weegt en wat voller lijkt dan 2 weken later of eerder. De huid is dan in ieder geval goed gehydrateerd!

In de winter is het lichaam (en jij) wat trager en hierdoor eerder geneigd om vet op te slaan door de daling van beweging, zonlicht en temperatuur. Ook dit wordt mede door de hormonen geregeld. Vetmassa is essentieel voor het warmhouden van jouw organen. Het is dus heel normaal dat je in de winter nét wat meer weegt dan in de zomer en dit gaat er in de zomer “als vanzelf” weer af wanneer je op een stabiel energiebalans zit. Blijf je veel bewegen, kom je dagelijks buiten in zonlicht en stel jij je lichaam regelmatig bloot aan de kou, dan zal dit effect een stuk minder zijn.

Maag-darm inhoud

Iedere kilo die we eten en drinken, dragen we even bij ons. Drink je een halve liter water of eet je een halve kilo rijst, dan komt er een halve kilo bij op de weegschaal. Dit vocht plas je ook gewoon weer uit na een tijdje. Drink je een halve liter cola? Dan duurt het net wat langer. Deze suikers binden zich aan vocht waardoor dit iets langer in je lijf blijft. Het is dus géén vet of blijvend gewicht. Zit je op een stabiele energiebalans voor jouw lichaam, dan gebeurt er al helemaal niets met je vetmassa.

Voeding heeft langer nodig om er weer uit te komen. De maag-darm inhoud zie je daarom ook terug op de weegschaal. Laat je hierdoor niet gek maken! Wil jij je perse wegen, weeg je dan 1x per maand op dezelfde dag in je cyclus (tip: rond de eisprong), in de ochtend, zonder stress, na het toiletbezoek, voordat je gaat eten. Maar zelfs dan zijn de omstandigheden nooit precies hetzelfde….

Hoe kan het gewicht snel dalen?

Net zo hard als het kan stijgen, kan jouw gewicht ook weer dalen (yay!). Bijvoorbeeld wanneer het gehalte suiker en zout daalt in het lichaam door intensief sporten of een bloedhete dag. Heb je na een stressvolle periode ineens rust, dan zakt het cortisol level terug en slaat het lichaam ook minder vocht op. En wanneer je een dag weinig eet of een keer goed naar het toilet kan, zit er ook minder volume in je maag-darm stelsel. Het lijkt wel magie…

Het verschil tussen gewichts-schommelingen en het jojo-effect

Gewichtsschommelingen zijn zoals je ziet heel normaal en onderdeel van het dagelijks leven. Het jojo-effect is van een ander kaliber. Dit gaat om langere periodes tussen het afvallen en aankomen en komt in bijna alle gevallen door het volgen van een dieet gericht op snel afvallen of een onderliggende ziekte.

Bij het jojo-effect eet je (ver) onder je dagelijkse energie behoefte waardoor je snel afvalt, bijvoorbeeld 1100 kcal per dag. Dit geeft het lichaam en de geest veel stress. Hierdoor eet je na het behalen van je streefgewicht of zelfs al eerder, of wanneer je weer beter bent, vaak juist méér dan je lichaam nodig heeft om dit te compenseren, en kom je terug op hetzelfde gewicht of wordt je zwaarder.

Uit vele onderzoeken is al gebleken dat vrijwel alle diëten in het begin tot snelle gewichtsafname leidden, maar dat na 1 jaar gemiddeld alle deelnemers aan de onderzoeken op het oude gewicht terug waren of zelfs hoger uitkwamen. Slechts 5 tot 10% kan het gewicht er langer dan 5 jaar afhouden. Een dieet volgen met een aanzienlijk calorietekort is dus niet de weg naar blijvend gewichtsverlies.

Is jezelf wegen dan nog zinvol?

Lang verhaal kort: niet echt. De weegschaal zegt maar heel weinig over jou en de periode in jouw leven. Al helemaal niets over jou als persoon, je waarde en of je mooi gevonden wordt of niet. Dat zit allemaal aan de binnenkant, tussen je organen en je oren.

Je kunt jouw innerlijke gezondheid niet aflezen aan één specifiek cijfer op de weegschaal dat zo beïnvloedbaar is. Bloedmetingen geven een beter beeld van de gezondheid, maar met je gezond verstand kom je echt al heel erg ver. Focus je daarom niet op een getal, maar op je gevoel en werk aan je zelfbeeld. Gooi die weegschaal het raam uit en bouw aan een gezond leefpatroon waar jij je echt goed bij voelt. Voed je lijf rijkelijk met voldoende voedzame voeding en geniet intens van de lekkere dingen die jij zo graag hebt! Zo ervaar je minder stress, en daar kun je weer gewicht mee verliezen.

Jouw lijf is zo veel meer waar dan een cijfer!

---

Volg je me al op Instagram? Daar deel ik dagelijks veel inspiratie en motivatie naar een gezonder & gelukkiger lichaam van binnenuit!